Witamina A

Do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka potrzebne są różne składniki, które mają wpływ na jego rozwój. Są to przede wszystkim: węglowodany, białka, tłuszcze, składniki mineralne oraz witaminy. Witaminy są organicznymi związkami, które usprawniają i przyczyniają się do wielu procesów w organizmie. Ich rola jest znacząca i rozległa. Odpowiadają zarówno za rozwój kości, wzrok, odporność oraz psychikę i koncentrację. Niedobór witamin może prowadzić do poważnych chorób i zaburzeń.

Czym jest beta-karoten?

Beta-karoten jest organicznym związkiem chemicznym oraz prowitaminą witaminy A i jej najbardziej aktywnym izomerem. Prowitamina to związek, który w wyniku reakcji chemicznych w organizmie ulega przekształceniu w witaminę. β-Karoten jest bezpieczną odmianą karotenu, ponieważ organizm jest w stanie przetworzyć wyłącznie taką ilość, jakiej potrzebuje. Głównymi wskazaniami do jego stosowania są: zaburzenia widzenia o zmierzchu, choroby skóry i przygotowanie skóry na promieniowanie słoneczne. Wspomaga on opalanie, przedłuża efekt opalenizny i redukuje przebarwienia. Oprócz tego chroni także przed chorobami serca i miażdżycą. Beta-karoten dobrze jest stosować w okresie jesienno-zimowym, kiedy nasza odporność może się zmniejszyć. Obniża on również poziom złego cholesterolu, co za tym idzie - zapobiega gromadzeniu się złogów cholesterolowych w ścianach tętnic. 

Występowanie beta-karotenu

Beta-karoten znajduje się w wielu produktach. Można go znaleźć w większości pomarańczowych, żółtych i czerwonych owoców i warzyw, ale także w maśle, mleku i innych produktach mlecznych oraz tłustych rybach, podrobach, jarmużu i szpinaku. Jednak najbardziej kojarzy się z marchewką, w której najliczniej występuje, jest to aż 9938 mg / 100 g produktu. Oprócz tego w dużych ilościach występuje w: morelach suszonych 7842 mg / 100 g, jarmużu 5350 mg / 100 g, melonie 1100 mg / 100 g, pietruszce 4510 mg / 100 g, szpinaku 4243 mg / 100 g, dyni 2974 mg / 100 g. W mniejszych ilościach znajduje się również w produktach pochodzenia zwierzęcego - na przykład w serach, w zależności od rodzaju - od 60 do 391 mg / 100 g. Największa zawartość beta-karotenu, jeśli chodzi o mięso, występuje w wątrobie wołowej - 950 mg / 100 g. Warzywa są podstawowym źródłem beta-karotenu w dziennych racjach żywnościowych. Dostarczają około 80% zapotrzebowania prowitaminy A, owoce około 5%. Inne produkty wnoszą nieznaczne ilości. Co jeszcze daje beta-karoten? Przede wszystkim wpływa na prawidłowe funkcjonowanie systemu immunologicznego, opóźnia procesy starzenia się, zapobiega rozedmie płuc i zapaleniu oskrzeli. Dodatkowo beta-karoten zmniejsza ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej. Jest to choroba, która występuje u osób powyżej 50. roku życia, w wyniku której dochodzi do uszkodzenia siatkówki. 

Witamina A - charakterystyka

Witamina A należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Ma bardzo istotne znaczenie w funkcjonowaniu naszego organizmu, w szczególności u osób spędzających dużo czasu przed komputerem, palaczy i alkoholików jak również u osób starszych. Bierze udział w procesie widzenia, wpływa na wzrost i reguluje wzrost tkanek. Naturalnie występuje pod postacią prowitaminy, która jest przekształcana. Magazynowana jest jako retinol w wątrobie oraz w tkance tłuszczowej. Witamina A jest jedną z najwcześniej odkrytych witamin - w 1931 roku. Witamina A bierze duży udział w procesie widzenia, przekształca się i łączy z opsyną, tworząc rodopsynę. To sprawia, że pręciki siatkówki oka są wrażliwe na przyciemnione światło. Oprócz tego reguluję aktywność komórek tkanki kostnej, co wpływa na właściwy wzrost i rozwój kości. Odpowiada za odpowiednie funkcjonowanie nabłonka, prawidłowy stan skóry, włosów oraz paznokci, bierze udział w gojeniu ran.

Wykazuje działanie antyoksydacyjne, tzn. usuwa wolne rodniki z organizmu oraz chroni przed rozwojem nowotworów: jelit, prostaty, piersi i płuc. Działa korzystanie na serce, obniżając poziom cholesterolu we krwi. Wywiera korzystny wpływ na funkcje rozrodcze organizmu: u mężczyzn bierze udział w spermatogenezie, czyli powstawaniu i dojrzewaniu plemników, z kolei u kobiet zapobiega poronieniom oraz wchłonięciu zarodka w pierwszych tygodniach ciąży. Wzmacnia odporność poprzez oddziaływanie na błony śluzowe przewodów: pokarmowego, oddechowego, moczowo-płciowego. Istotnie wpływa na kondycję układu odpornościowego, ponieważ jest niezbędna w procesach dojrzewania i różnicowania się komórek układu immunologicznego: neutrofili, monocytów, bazofili, eozynofili, limfocytów. Wpływa także pozytywnie na działanie tarczycy i jest niezbędna do prawidłowego wytworzenia szkliwa nazębnego.

W komórkach roślinnych, witamina A występuje w chloroplastach, które pochłaniają energię oraz chronią przed nadmiarem promieniowania słonecznego.

Objawy niedoboru witaminy A to przede wszystkim wypadanie i łamliwość włosów, trądzik, wypryski, większa podatność na infekcje wirusowe i bakteryjne, kruche, delikatne paznokcie, zahamowanie wzrostu, złe widzenie po zmierzchu - kurza ślepota, jak również zespół suchego oka i brak apetytu.

Zapotrzebowanie na witaminę A

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A wyrażone jest w mikrogramach równoważnika retinolu.

• 0 - 6 miesięcy 400 µg / dzień
• 6 - 12 miesięcy 500 µg / dzień
• 1 - 3 lata 400 µg / dzień 
• 4 - 6 lat 450 µg / dzień 
• 7 - 9 lat 500 µg / dzień 
• 10 - 12 lat µg / dzień 
• 13 - 18 lat, chłopcy 900 µg / dzień, dziewczynki 700 µg / dzień 
• powyżej 18 lat - mężczyźni 900 µg / dzień, kobiety 700 µg / dzień 
• kobiety ciężarne 750 µg / dzień 
• kobiety karmiące 1300 µg / dzień 

Beta-karoten w ciąży

Przyjmowanie beta-karotenu nie jest polecane dla kobiet w ciąży oraz kobiet karmiących. Nadmiar witaminy A w okresie ciąży może przyczynić się do rozwoju wad płodu. Mowa tutaj o preparatach witaminowych oraz suplementach diety. Organizm przetwarza beta-karoten w witaminę A, w takiej ilości, jakiej aktualnie potrzebuje, nie prowadząc do groźnych nadmiarów. Spożywanie produktów bogatych w beta-karoten, takich jak warzywa i owoce w ciąży nie jest niebezpieczne. Zapotrzebowanie na ten składnik w ciąży zwiększa się, dlatego warto w swojej diecie mieć tego typu produkty. Stosowanie preparatów należy konsultować ze swoim lekarzem prowadzącym ciążę.