Witamina D

Witamina D

Witamina D to grupa witamin, w której możemy wyróżnić: witaminę D3 w postaci cholekalcyferolu oraz witaminę D2 w postaci ergokalcyferolu. Obie z wymienionych form witaminy D są nieaktywne, a przejście w formę czynną wymaga dwukrotnej hydroksylacji, procesu, który następuje w nerkach. W następnym etapie związek w nerkach zamienia witaminę w aktywną formę, czyli 1,25-dihydroksycholekalcyferol.
Witamina D pochodzi z kilku źródeł, tzw. egzogennych - żywność, suplementy diety i endogennych czyli synteza skórna. To właśnie podczas ekspozycji na słońce, w organizmie człowieka powstaje cholekalcyferol. Dodatkowo jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach, dlatego najlepiej przyjmować ją z posiłkiem zawierającym tłuszcze np. oleje. Nazywana również prohormonem.

Funkcje i działanie witaminy D

Witamina D pełni bardzo ważną rolę w organizmie człowieka m.in. w utrzymaniu homeostazy wapniowo-fosforowej, absorpcji wapnia i metabolizmie kości. Wpływa także na odpowiedź immunologiczną, koordynację nerwowo-mięśniową, układ nerwowy, produkcję insuliny przez trzustkę, a także hamuje proliferację komórek nowotworowych. W efekcie zwiększa się poziom wapnia we krwi oraz pobudza się prawidłowe tworzenie kości. Badania wykazały również istnienie receptorów witaminy D – VDR (Vitamin D Receptor) między innymi w mózgu, sercu, jelitach i nerkach, które mogą mieć wpływ między innymi na wydzielanie insuliny oraz różnicowanie komórek układu immunologicznego..
Witamina C wspomaga system immunologiczny, jednak to witamina D zwalcza stany przeziębieniowe i to ona jest kluczowym elementem w walce z rozwijającą się chorobą. Pomaga także utrzymać prawidłowy poziom najważniejszych hormonów w organizmie, na przykład testosteronu, utrzymując jego wysoką produkcję.

Źródła i zapotrzebowanie na witaminę D

Najważniejszym źródłem witaminy D jest ludzki organizm, który pod wpływem ekspozycji na słońce, sam wytwarza niezbędną witaminę. By tak się stało, należy przebywać na słońcu około 15 minut dziennie, jednocześnie mając na uwadze, że minimum 18% ciała powinno być odsłonięte i niepokryte filtrami.
Drugim źródłem witaminy D są produkty żywnościowe, m.in. takie jak tłuste ryby czy jaja. Do niedawna weganie mogli suplementować jedynie witaminę D2, jednak naukowcy odkryli również roślinne źródło witaminy D3 - algi morskie. Jest tak samo skuteczna jak ta, która pochodzi z lanoliny.
Jedynie około 20% witaminy D w organizmie pochodzi z diety. Reszta zapotrzebowania na witaminę z tej grupy pokrywana jest z suplementów diety oraz syntezy skórnej. Obecnie zapotrzebowanie szacowane jest na podstawie stężenia witaminy D we krwi. Przyjmuje się, że stężenie optymalne wynosi od 30 do 50 ng/ml, suboptymalne od 20 do 30 ng/ml, niedobór znaczny od 10 do 20 ng/ml, a niedobór ciężki mniej niż 10 ng/ml. Istotne jest jednak to, że do zapewnienia odpowiedniego poziomu witaminy D należy wziąć pod uwagę również karnację skóry, masę ciała, wiek oraz występujące choroby. Dla dokładnego zbadania poziomu witaminy D w organizmie, należy udać się na odpowiednie badanie krwi.

Nadmiar i niedobór witaminy D

Już od lat osiemdziesiątych mówi się o powszechnym niedoborze witaminy D, nawet w rejonach o dobrym nasłonecznieniu. Nie sprzyja mu również stosowanie kremów z filtrem, zanieczyszczenie środowiska, a także długie przebywanie w pomieszczeniach. Może skutkować zaburzeniem mineralizacji kości oraz ujemnym bilansem wapniowym. Konsekwencją tego może być krzywica, osteomalacja bądź osteoporoza. Niedobór witaminy D może mieć wpływ również na otyłość oraz na choroby sercowo - naczyniowe, autoimmunologiczne i neurodegeneracyjne. Do objawów niedoboru witaminy D zaliczyć można obniżoną odporność, złe samopoczucie, słabe kości i zęby oraz szybkie męczenie się.
Co bardzo istotne, nadmiar tej witaminy również jest niekorzystny. Za wysokie stężenie uważa się wskaźnik wynoszący powyżej 50 do 100 ng/ml, a za toksyczne - powyżej 100 ng/ml. Taki poziom witaminy D może prowadzić do hiperkalciurii i hiperkaliemii, zwłaszcza u osób z mutacją genów, odpowiedzialnych za metabolizm tejże witaminy. Nadmiar witaminy D objawiać się może nudnościami, wymiotami, bólami głowy i brzucha, nadmiernym pragnieniem oraz zaparciami.

Wskazania do stosowania witaminy D

Wskazaniem do dodatkowego stosowania witaminy D jest jej niedobór, czyli zbyt niski poziom w organizmie, bądź też zwiększone w danej chwili zapotrzebowanie - na przykład u kobiet w ciąży. Odpowiednia dawka witaminy D wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, wspomaga pracę mięśni, zmniejsza ryzyko osłabienia mięśni czy też upadków, schorzeń i stanów zapalnych. Wprowadzając suplementację witaminą D można wzmocnić również tkankę kostną i zębową.
Najlepiej przyswajalna jest witamina D w połączeniu z witaminą K, która również jest rozpuszczalna w tłuszczach. Razem wspierają produkcję i aktywację białka Matrix Gla, które zapobiega zwapnianiu i pękaniu naczyń krwionośnych.

Witamina D3 dla dzieci

Witamina D jest bardzo ważna również dla dzieci. Niedobór może prowadzić do krzywicy, która objawiać się może rozmiękczeniem kości czaszki, zgrubieniami w miejscu połączeń żebrowych, zniekształceniem klatki piersiowej i kręgosłupa oraz zahamowaniem wzrostu. Często niedobór witaminy D u dzieci, objawia się nienaturalnie dużym brzuchem, można także zaobserwować obfite pocenie w okolicach potylicy. W moczu u takiego dziecka zwykle wykryć można wzrost wydalania fosforanów i śladowe ilości wapnia. Dlatego też młode mamy coraz częściej decydują się na karmienie piersią przez pierwsze kilka miesięcy życia dziecka, dzięki czemu obecnie rzadko możemy się spotkać z krzywicą u niemowląt. Odpowiednia dawka witaminy D, wraz z wapniem i fosforem sprawia, że udział tych pierwiastków w tworzeniu kości jest na prawidłowym poziomie.